Vriendenvanbawku.nl

EERSTE RONDZENDBRIEF GERT VAN DEN BERG. Juli 2012.
================================================ Het wordt weer tijd voor een brief aan iedereen. Een rondzendbrief heette dat vroeger; nu is er vast een modernere naam voor.
Precies een week geleden kwam ik aan in Bawku, en nu heb ik er alweer zeven dagen gewerkt. Als ik over de weg naar hetziekenhuis loop kom ik langs de plek waar ik de eerste foto's van het ziekenhuis heb gemaakt (de straat, het ezel-wagentje en hetuithangbord van het ziekenhuis) Die foto heb ik ook gebruikt als titelpagina voor het malaria-werkstuk van mijn Tropenopleiding inAmsterdam (mijn scriptie) en toen ik dat overnieuw moest maken had ik, eind juni, soms niet meer de hoop dat ik daar snel weerzou staan« Het kan allemaal snel veranderen. Het kan nog steeds snel veranderen in de toekomst« geen visum verlengd krijgen, geen werkvergunning krijgen, het Ghaneseexamen van eind oktober niet halen, op de lange duur geen ruimere woongelegenheid krijgen, het zouden op de lange duur allemaalredenen kunnen zijn om naar een andere baan te gaan uitkijken, maar ondanks de grote workload zou ik toch het liefste hier willenblijven, de komende jaren. (met een andere woongelegenheid heb ik geen haast, want het dak lekt niet, er is eten, de koude douchedoet het en er is altijd tot nu toe altijd stroom, de airco doet het en ik heb een bed met een klamboe erboven. Alles wat ik heb, pastprima in deze kamer. Alleen kan ik er niet makkelijk logp Wat eraan vooraf ging:
Rini, mijn vrouw en ik hadden tussen 1980 en 1984 al in midden Ghana gewoond en tussen 1986 en 1990 in Nigeria. Daarna werden
onze kinderen te groot om nog 100% van onszelf onderwijs te krijgen. Toen gingen we terug naar Nederland. Daar werd ik huisarts
in Wolvega.
Vijf jaar geleden wist ik zeker dat ik na mijn tijd als huisarts nog een periode als tropenarts wilde werken. In de loop van 2008 heb
ik dat aan mijn collega-huisartsen in Wolvega verteld zodat ze mijn opvolger konden gaan zoeken. Rond 1 januari 2010 stopte ik
echt, Na 14 maanden chirurgie en 12 maanden verloskunde en vele cursusdagen overal in Nederland was het in maart 2012 tijd voor
de Tropencursus van drie maanden in Amsterdam: iedere dag om tien over half zes op, twee en een half uur reizen en dan een dag
cursus met 18 anderen, en dan weer terug. Het was door de collega's wel een heel gezellige tijd. De onderwerpen van de cursus
varieerden van makkelijk tot onbegrijpelijk, van interessant tot saai, van superbelangrijk tot voor mijn gevoel nutteloos. Kortom een
goede voorbereiding voor wat iemand in de tropen te wachten kan staan. Ik haalde mijn examen, mijn scriptie moest helaas over,
maar die ging over iets dat voor mij heel praktisch was: malariabestrijding in Noord Oost Ghana. Iets wat ik op de tropencursus heb
geleerd is hoe onvoorstelbaar veel er op papier is gezet en op internet (gratis) is na te lezen over gezondheidszorg in de tropen. Ik
vond het ten slotte niet erg om nog veertig artikelen erbij te lezen. Het was alleen jammer dat de inhoud van nog wel 10 artikelen
niet in de scriptie kon worden ingepast omdat die scriptie niet meer dan 2750 woorden mocht bevatten. Gelukkig werd de grondig
herziene scriptie drie weken later wel goedgekeurd. En toen kreeg ik ook mijn officis
Waar vind ik een plek als tropenarts?
Waar zou ik kunnen werken? Waar zou ik me nuttig kunnen maken? Op een Banenmarkt In Leiden, georganiseerd door TROIE, de
vereniging van artsen die naar de tropen gaan, spraken mijn vrouw en ik iemand van de Vrienden van Bawku, die vertelde dat ze
zich wel wilden inzetten om artsen in noord Ghana te krijgen, onder andere in Bawku. We hadden er wel van gehoord, rond 1980
hadden er Nederlanders gezeten, maar we waren er nooit op bezoek geweest. Geen goede wegen, geen benzine, geen telefoon en
twee kleine kinderen waren goede redenen geweest om dat niet te doen.
In 2006 waren Rini en ik met onze beide kinderen Ghana in een maand rondgereisd en toen ben ik op een dag met de kinderen een
rondje wezen rijden: Bolgatanga, Bawku, de Gambaga Escarpment (een prachtige rij heuvels) op bij Nakpanduri, door naar
Nalerigu, Walewale en toen terug naar Bolgatanga. Daar in Bawku had ik Herbert en Johanneke het ziekenhuis aangewezen, niet
vermoedend dat ik er ooit weer zou komen.
Bawku klonk me eind 2009 wel aanlokkelijk in de oren: er was een traditie met blanke dokters geweest, er was nog steeds steun
voor vanuit Nederland, men sprak er Engels en wat Frans, verder onder andere Twi en Hausa en die talen klonken me allemaal wel
een beetje vertrouwd in de oren. En het was in het armste deel van Ghana en niemand anders wilde er werken, omdat het er te heet
en te armoedig was.
In april 2011, net na mijn chirurgie periode, heb ik een week meegedaan met een groepje chirurgen die in Nalerigu, 85 km
zuidelijker, een week liesbreuken opereerden en daarna wist ik zeker dat ik wel weer een periode in Ghana zou willen werken.
Toen ik zover was dat ik ging solliciteren ging er ook een brief naar de Vrienden van Bawku. En daar ontstonden heel traag ook
contacten uit met de Ghanese autoriteiten van het ziekenhuis in Bawku. In december 2011 ben ik er een paar dagen geweest om te
kijken of het een goed idee was om daar te gaan werken. Iedereen was vriendelijk en van goeden wille, maar alles bleef over de mail
onvoorstelbaar traag gaan.
Toen ik op het punt stond toch maar met een andere organisatie weg te gaan, kwam - op de laatste dag voor de deadline - het bericht
dat ik inderdaad in Ghana kon komen, maar toen moesten er nog steeds allerlei formaliteiten worden vervuld. Die zijn voor een deel
nog steeds niet vervuld, trouwens. Op 11 juli kreeg ik een visum waarmee ik althans als vrijwilliger in Bawku zou kunnen werken
als arts, en op zondag 15 juli vloog ik naar Ghana.
Aankomst in Accra.
Ik heb een goede reis gehad. Het vliegtuig kwam om 19.45 Ghanese tijd aan. Daarna was er een lange rij wachtenden, maar iedereen
werd correct geholpen. Ik was na een uur door de paspoortcontrole. Bij de lopende band aangekomen had ik binnen vijf minuten
mijn drie koffers, bij verdere controles hoefden de koffers niet open. De chauffeur stond al op me te wachten en had ook de ticket
voor de binnenlandse vlucht naar Tamale bij zich. Het regende niet meer, het was buiten 25 graden. In het hotel kreeg ik dezelfde
kamer als de vorige keer. De airco werkte. Dat waren de goede berichten. Dan de slechte berichten:
1 5
Helaas was mijn mobiel in het vliegtuig onklaar geraakt. Hij vraagt nu om een PUK code. Die heb ik niet meer, denk ik. Dat betekent waarschijnlijk het einde van mijn vertrouwde 06-nummer. Dus ook dat niemand me opdat nummer kan bereiken. Ten tweede bleek er in het hotel was geen internet. Ten derde was overal in Accra de stroom uitgevallen.
Geen enkele vaste telefoonlijn was te gebruiken. De volgende morgen heb ik een simkaart gekocht die niet door mijn eigen mobiel werd geaccepteerd, maar wel door de smartphonedie ik van Herbert had gekregen. Ik kon in Accra ook een spanningsregelaar kopen, zodat mijn laptop niet zou worden opgeblazen.
Verder heb ik alle autoriteiten gezien die ik op mijn lijstje had staan. Om een permanente registratie als arts in Ghana te krijgen kanik me als specialist aanmelden en zal ik eind oktober een mondeling examen afleggen. Dat vond ik wel goed nieuws.
Over taxi's in Accra:
Het was wel leuk om in Accra elke keer met een andere taxichauffeur een eindje te rijden en van iedereen weer een ander verhaal te
horen: Iemand die zich er aan stoorde dat de taal op straat steeds meer Twi was in plaats van Ga, de taal van de originele bewoners
van de streek rond Accra; een ander vertelde dat hij moslim was en dat waarschijnlijk vrijdag de vastenmaand inging,. Na de
Ramadan zou hij gaan trouwen met iemand uit zijn eigen gebied vlakbij Tamale. Hij zou waarschijnlijk twee koeien kopen voor zijn
schoonvader. Ep
n koe kostte nu wel 800-1500 euro. Weer een ander vertelde dat hij tussen 1980 en 1983 in Nigeria had gewerkt als bij een rijke Nigeriaan en dat hij met anderhalf miljoen andere Ghanezen was uitgezet in 1983 toen Shagari in zijn verkiezingstoespraken te vaak had uitgeroepen: ³ eigen volk eerst, 6 miljoen gastarbeiders houden zes miljoen banen bezet, dus weg Als je zulke ontmoetingen leuk kunt vinden en er een gewoonte van maakt om te proberen met de taxichauffeur aan de praat te komen, dan lukt dat wel. Je kunt voor je instapt al een prijs overeen komen; over de prijs van de rit hoef je je dan tijdenshet gesprek geen zorgen te maken.
Was er in Nederland niet ooit een TV-programma ³ waarin een taxichauffeur, Maarten Spanjer of zo, klanten uithoorde? Dit, wat ik doe, vind ik veel leuker en je kunt het je heel snel aanleren: een paar positieve opmerkingen maken over zijn auto, het mooieweer in Ghana, je verbazing uitspreken over hoe snel Accra is gegroeid tot een miljoenenstad, vragen hoe het met hem gaat en of hijvandaag al veel klanten heeft gehad, eventueel of hij vrouw en kinderen heeft en daarna loopt het gesprek vanzelf. Het is dan zoveelleuker om nieuwsgierig te zijn wat het volgende verhaal zal zijn, dan van tevoren angst te hebben dat je misschien een cedi (40 cent)teveel betaalt. Ik kan het iedereen aanraden zo met het taxivervoer in Ghana om te gaan.
Van Accra naar Bawku.
Op woensdag 18 juli reisje ik door naar het noorden. Ik was om half vijf opgestaan, nadat ik toch door de wekker gewekt was die op
mijn smartphone zit maar op een plek waar je hem nauwelijks kan vinden. Toen ik onder de douche stond belde Rini voor alle
zekerheid ook nog. Inmiddels ben ik wel wijs met de moderne telefoon van Herbert. Ik ben erg blij dat ik die toch maar heb
meegenomen. De vlucht naar Tamale ging goed,. We gingen op tijd weg, we zaten in brede stoelen, met meer beenruimte dan op de
KLM-vlucht naar Accra. Ik had weer snel mijn koffers en kon naar buiten op een heet Vliegveld van Tamale. Er waren taxi's
genoeg, ze reden op volgorde, dwz je kon maar met p
n taxichauffeur tegelijk praten, wat erg rustig is. Er was een tarievenlijstje, waarop de taxichauffeur kon laten zien dat het naar Tamale Centrum 25 Cedi (een Cedi is 40 cent) kostte. Op zijn lijst zag ik dat derit naar Nalerigu 200 cedi kostte. Dat heb ik toen gedaan. Dus geen gesleep met vele koffers naar een minibusje met veel gedoe,maar drie uren gezellig praten met een taxichauffeur die dit als bijbaantje deed op de dagen dat hij vrij had. Hij werkte op hetvliegveld van Tamale en was drie jaar geleden hierheen overgeplaatst vanuit Sunyani. Hij had drie kinderen, die in de middelbareschoolleeftijd waren. Hij had het hier wel naar zijn zin. Hij verstond goed engels en we reden in zijn Kia Rio, vrijwel dezelfde alsdie ik zelf heb. Dit keer was de weg naar Nalerigu goed te rijden, bijna helemaal goed asfalt, de rest mooi glad na scrapen. Om halftwaalf was ik in het ziekenhuis van Nalerigu. Bij de Amerikaanse ³ van het ziekenhuis heb ik me gemeld en de koffers neergezet, daarna heb ik Janneke, een collega van de tropencursus, gesproken, een aantal artsen die er langdurig of part-timewerkten, en ook de mensen van het OK-personeel gegroet met wie ik vorig jaar april samen een aantal hernia's had geopereerd. Leukom iedereen weer te zien.
Ik heb in Nalerigu gegeten en heb daarna nog een poos verder gepraat met vrijwilligers uit de USA die er een paar weken werkten.
Om even na drie uur kwam iemand van Bawku me ophalen, het hoofd van de eye-clinic van Garu, een soort outstation van Bawku. Om goed vijf uur waren we in Bawku.
De eerste avond in Bawku.
Ik werd eerst in kamer 1 van het Guesthouse binnengelaten, toen alles daar stond, vonden ze dat kamer twee toch beter was omdat
daar een muskietennet hing, en een paar uur later, toen ik de koffers helemaal had uitgepakt, werd ik naar kamer drie overgeplaatst
omdat in kamer 2 de airco het niet deed. Die had ik nog niet aangezet, maar daar dachten zij dan als eerste aan. Ik geloof dat de hulp
wel 5x keer van de ene naar de andere kamer is heen en weer gelopen met handen vol spullen. Ikzelf wel twaalf keer. Vooral steeds
een rijtje boeken of een stapeltje kleren kon ik beter zelf wegbrengen naar de nieuwe kamer dan een hulp.
Later kreeg ik lekker eten, meer dan ik op kon. Een soort nasi met gebraden rundvlees.
Omdat op kamer drie weer geen muskietennet hing heb ik dat van kamer 2 van het plafond getrokken, heel de 2 km lange
winkelstraat van Bawku afgelopen in westelijke richting voor een paar spijkers (die kreeg ik gratis van een aardige man) en voor een
hamer of nijptang.
In een winkel die het misschien wel eens kon verkopen heb ik op een stuk papier een hamer en een combinatietang getekend en toen
hebben ze me voor 2 euro een combinatietang verkocht. Her en der werd ik onderweg natuurlijk nageroepen: hey Bature, hey
Obroni of Good evening Sir, maar daar heb ik geen last van. Toen een jongetje van een jaar of 12-14 me hinderlijk achternaliep en
langzamer ging lopen wanneer ik langzamer ging lopen en de pas versnelde als ik sneller ging lopen, heb ik gevraagd waarom hij
mij achterna liep. Ik kreeg er geen duidelijk antwoord op, maar toen ik hem niet wegstuurde is hij eerst nog een eind meegelopen,
ging na een kilometer stil staan, groette me nog eens nadrukkelijk en vertelde dat hij daar woonde aan de overkant van de weg. En
toen stak hij over en liep ik weer gewoon alleen over straat. Ook wel weer lekker, als niemand je naloopt« misschien wel
herkenbaar.
Later die eerste avond heb ik mijn eerste oploskoffie hier gedronken en na wat puzzelen gesnapt hoe het muskietennet was
2 5
opgebouwd, Toen een (echtwaar veilige) stellage gemaakt van een tafeltje dwars op een leunstoel en daarop staande kon ik spijkerstussen de latjes en het zachtboard van het plafond slaan. Aan die spijkers konden weer touwtjes vastgemaakt worden en daaraankonden weer de lussen van het muskietennet vast. Als ik mezelf goed instop en goed in het midden van het bed blijf liggen kunnenmalariamuggen niet bij me komen. Ik zal - als ik hier lang blijf - nog wel eens een goed dwz gew Het ziekenhuis heeft geen wifi aanstaan. Pas na een paar dagen heb ik een internetcafp Guesthouse een stuk typen en dat met een memorystick naar het Internetcafp Het was wel plezierig om weer in Ghana te zijn; het is niet te heet, ik zal vast al wel verbrand zijn, maar ik heb er geen last van.
Soms was er een lekker koel windje zoals in Accra, en toen we van het Gambaga escarpment afreden was het daar weer prachtig metgroepen gele rotsen die blonken in de zon en fel afstaken tegen de blauwe lucht en tegen het groene gebladerte en geboomte.
Het is ook wel gezellig om overal Twi en Hausa te horen. Die talen zal ik wel weer oppikken en als nieuwe taal kan ik op den duurhet Kusaal (van de Kusases) erbij leren. Het Mampruli zal ik misschien na jaren nog wel eens leren maar dat heeft geen haast.
Ik hoop dat het me zal lukken om positief aan te blijven kijken tegen het land en zijn bewoners. De meeste mensen zijn gewoonaardig en de meeste kinderen tussen de 1 en 5 zijn aandoenlijk leuk om mee te maken. Anders dan de kinderen die je als huisarts zietomdat ze ziek zijn, zie je nu kinderen die niet hangerig en huilerig zijn, maar vrolijk en onderzoekend.
Na de eerste dagen werken in het ziekenhuis:
Het zijn hier vooral vriendelijke mensen, iedereen heet me welkom. Ik heb de hospital administrator, de Hospital Chaplain, de arts
i/c, twee andere artsen en de apotheker gesproken en ik word nu door een arts ingewerkt van wie ik over 12 dagen de Maternity zal
overnemen.
Er zijn 2000 bevallingen per jaar, zo werd me vandaag verteld. En pathologie is er meer dan genoeg. En er is genoeg te doen, zoals
protocollen bijstellen, zorgen dat iedereen een bed en een matras en een antimuskieten-net krijgt, enzovoort. De mensen die er
werken zijn vooral van goede wil, zo lijkt het in eerste instantie. Maar het gaat allemaal niet erg vlug.
Behalve op de Maternity heb ik ook gekeken op de Emergency Room met ongeveer 10 bedden, waar de hele dag mensen worden
opgenomen en waar dan vandaag bij voorbeeld een kind met een gebroken bovenbeen, een kind met een t.g.v. een ongeluk
doorgesneden Achillespees, een politieagent voor observatie na een verkeersongeval, en zo voort terechtkwamen.
Op de OPD (= Out Patient Department, zeg maar polikliniek) waren heel wat mensen met ³
general weakness en zo voort, waar bijna nergens een recht-toe recht-aan diagnose op te plakken viel. Ik dacht na de eerste dag nog:³ Wel een uitdaging voor mij wanneer ik over twee weken zelf spreekuur op een OPD zal doen´ Op de OK waren de eerste middag ineens alle steriele pakken op, het laatste set OK pakken en instrumenten moest voor eeneventueel spoedgeval 's avonds of 's nachts worden bewaard. Twee mensen met een electieve keizersnede kregen daarom s middagsom drie uur na een hele dag niet eten te horen dat ze nu wel mochten gaan eten. Morgen hopelijk weer een kans dat ze een kindkrijgen.
In de eerste week heeft het hier drie nachten keihard geregend, en soms overdag ook nog een poos. Dat kwam goed uit want het haddaarvoor een week niet geregend en de maw s stond al te verpieteren op het land, hier en daar maar een centimeter of 8 hoog, en dat is erg laag voor 18 juli«Verder hoor je hier de hele tijd door, behalve het geruis van de regen ook vaak het gefluit van wevervogels en het onheilspellendegesnater van een enorme groep vleermuizen, die een paar bomen op het ziekenhuisterrein in beslag hebben genomen. Verder hoor jehet geruis van de airco.
Na een forse regenbui wordt het dan soms weer helder, en ziet de lucht er ineens weer mooi blauw uit met hier en daar kleine wittewolkjes en een enkel grijs wolkje. Het kan dan daarbij zo'n 25 graden zijn. Op mijn tweede avond in Bawku ben ik weer door de winkelstraat gelopen en heb koffiepoeder, melkpoeder, instantchocolademelkpoeder, frisdrank, WC papier, brood, waspoeder en een borstel (om mijn eigen onderbroeken te kunnen wassen)gekocht. En ook nog een tuimelaar om een kop water snel aan de kook te kunnen krijgen.
Het was weer echt Afrika hier, met regelmatig de vertrouwde geur van plastic dat wordt verbrand en tegen zonsondergang, dus in deschemering, liep ik juist over een brede, modderige weg door een moslim wijk waar om zeven uur net iedereen begon te bidden, vanher en der aangemoedigd door luidsprekers, waarvan het geluid dat van luid blatende kuddes schapen juist overstemde. Een heelaparte, wat bizarre sfeer, die ik niet eerder had meegemaakt, maar die bij al zijn vreemdheid niet beangstigend was. De eerste avonden viel er nog wel wat te studeren: behandeling van bovenbeenfracturen bij kinderen, keizersnedes, versie enextracties, darmresecties, het zijn allemaal dingen die ik zomaar ineens moet kunnen gaan doen als er zo'n patis gelukkig heb ik mijn opleiding ervoor gehad in Nederland.
De verrassing op de tweede werkdag: meteen in het diepe.
De tweede ochtend was ik 's morgens om half acht eerst bij de Morning Devotion. Die wordt dagelijks gehouden, behalve als het te
hard regent. Daar worden eerst liederen gezongen (dan kunnen tien minuten wel lang duren) en daarna houdt iemand een toespraak.
Dat vind ik dan wel weer aardig, hoe iemand vanuit de dogma's ³
liefhebben en we kunnen dan ook weer proberen anderen lief te hebben, ons openstellen voor die anderen´ nt zou afsnauwen, en dergelijke. Daarna werd ik naar voren gehaald en kon ik mijn verhaaltje vertellen. Dat viel wel in goede aarde.
Daarna naar de Emergency Ward, waar vannacht alle mensen waren opgenomen en die nu eventueel weer konden worden ontslagenof door konden naar p n van de afdelingen. Ik zou daar vandaag verder worden ingewerkt. Maar het was maar even, toen kreeg ik de dokter-in-charge al aan de telefoon: de dokter van de kinderafdeling was er ineens niet en nu moest ik daar maar invallen.
Ongeveer 35 kinderen, allemaal nieuw voor mij, de helft kon naar huis de andere helft was daar nog duidelijk te ziek voor. Dan leerje in een morgen heel wat: waar alles in een status te vinden is, welke malariapillen welke kinderen krijgen enzovoort. Deverpleging was wel vriendelijk en kon mij ook wel het p n en ander uitleggen, over hoe de gewoontes waren. Maar ik was al aardig moe in mijn hoofd na 35 kinderen te hebben beoordeeld in 4 ò uur. Toen op een draf door naar de OPD, waar ook al ver over detwintig mensen zaten te wachten en daar kwamen er steeds meer bij. Er was geen vertaler beschikbaar. En ik wilde ook wel graag 3 5 mijn eigen stethoscoop en mijn eigen keel- en oorlamp. Die gauw opgehaald, Toen ik terug kwam was er nog geen vertalinggeregeld, maar die was er tien minuten later wel. Een meisje van 19 dat na de secondary school nu hier een poos is als algemeenassistente en als ze goed bevalt mag ze doorleren voor verpleegkundige. Ze begreep heel snel wat ik belangrijk vond: goed vertalenen goed uitleggen en vriendelijk blijven. En toen heb ik met plezier gewerkt. Dat werk op de OPD is voor een groot deel echthuisartsenwerk. En dan kun je door gericht vragen wel met plezier elke tien minuten iemand een stap verder helpen. Meestvoorkomende klacht was ³ Herkenbare klachten voor een tropenarts. Heel fijn dat we mensen steeds konden doorsturen naar het LAB, zodat we na een uur danook wisten of iets malaria was of niet.
Het eerste weekend.
Na twee dagen hard werken was ik op vrijdagavond op het bed naast mijn bed-met-de klamboe-erover in slaap gevallen en pas om
kwart over p
n had ik er toe kunnen komen om de wekker te zetten en in mijn eigen bed te gaan liggen. Het was inmiddels gewoon koud van de airco. Buiten was er voortdurend het onheilsspellende gesnerp van honderden vleermuizen en tot zeker half vijf heefteentonig langgerekt gezang geklonken, door luidsprekers versterkt, van allerlei moskees n vandaan, vanuit alle wijken van Bawku.
Allerlei teksten en gezangen klonken door elkaar heen. Ik geloof dat vandaag de Ramadan weer is begonnen. Daarmee zal het wel temaken hebben gehad. Het heeft me niet uit de slaap gehouden. Op zaterdag was ik alweer op tijd op. Na douchen (er is alleen koud water) en eten (wit brood met twee gebakken eieren, marmeladeen koffie) ben ik om half negen naar de kinderafdeling gegaan. Alle kinderen weer gezien en de helft ontslagen/ Om elf uur was ikklaar. Ik verlangde onderhand wel eens naar rust. Thuis heb ik koffie gedronken. Daarna ben ik mijn kronieken (oudejeugdherinneringen) verder gaan uittypen. Er staan nog heel wat verhalen in de wachtrij. De stroom viel soms een poos uit. Maarmijn computer kan zes uur zonder stroom als ik er geen muziek mee maak en wanneer de stroom er weer is, is het even later weerlekker koel in mijn kamer, want dan werkt de airco weer. Zondagochtend heb ik weer visite gelopen op de kinderafdeling, daarna ben ik de rest van de dag vrij geweest. Die tijd heb ikbesteed aan leren en naar de markt gaan die elke vierde dag (zondag-woensdag-zaterdag enzovoort) wordt gehouden. En ik heb dewas gedaan!Jammer dat ik hier (nog) geen internet heb, anders kon ik veel vaker ³ wat opzoeken. Nu heb ik wel weer meer plezier van alle boeken die ik heb meegesleept en van alles wat ik de afgelopen maanden heb gekopieerd, voor mijn werkstuk over malariabijvoorbeeld. En dat allemaal op mijn laptop staat. Buiten het guesthouse bloeien allerlei struiken, veel soorten die we ook in Ghana en Nigeria zelf in de tuin hadden, Ook wel anderesoorten, die ik niet eerder ergens had gezien. Ik hoef er voorlopig nog niet over na te denken hoe ik die zal uitscheppen enmeenemen naar mijn nieuwe behuizing, want dat kan nog maanden duren. Ik heb er wel vast een stuk of 30 foto's van gemaakt. Erzijn veel zaailingen, daar ik kan nog wel wat mee beginnen te zijner tijd. Voor het geval je je afvraagt waarom ik ook in het weekend bezig was: Iedere arts heeft een zaal waarvoor hij door de weekverantwoordelijk is. In het weekend loop je dan zelf visite en ben je de rest van de dag (en de nacht vrij) Omdat je de mensenmeestal goed kent, is dat veel praktischer dan wanneer de weekend dokter p n keer per vier weekenden bij meer dan 150-250 mensen visite moet lopen en ook nog bij iedereen moet nadenken wat de patis nt heeft, of de behandeling succesvol is, of hij al naar huis kan, welke andere behandeling er nog bij moet, welke voorlichting hij nog moet krijgen over zijn ziekte, enzovoort. Bijvakantie of een lang weekend weg neemt de dienstdoende arts wel de visites over, maar dat is niet ideaal. Er is in de dienst maar p dokter, en die heeft dan een forse taak, inclusief allerlei spoedoperaties.
Wordt dit een eerste project voor mij?
Elke dag valt het me weer op dat op de Maternity (verloskunde-afdeling) en op de Children's Ward (kinderafdeling) geen
muskietennetten hangen terwijl hier wel de twee voor malaria meest kwetsbare groepen liggen: zwangeren en kinderen onder de vijf
jaar. Dat was in december 2011 ook al zo trouwens.
Ik denk dat ik mijn scriptie ga herschrijven tot een geldinzamelactie voor muskietennetten voor hier. Het geld kan het beste gaan via
de Friends of Bawku, want dat is een erkende organisatie voor een goed doel, dus dan kunnen de mensen het ook nog van de
belasting aftrekken.
Er zitten nog wel haken en ogen aan: ik wil wel officis
le toestemming hebben van het Ministerie van gezondheidszorg in onze provincie Upper East Region, gevestigd in Bolgatanga. Ik wil niet dat ze die muskietennetten aan de grens tegenhouden en zemoeten aan alle voorschriften voldoen die hier vastgesteld zijn. Verder denk ik dat er onderaan deze klamboes randen van stofmoeten worden genaaid, zoals wij vroeger zelf ook hadden, zodat je die randen bij de matras kan instoppen zonder dat dietule-achtige netten zelf meteen kapot getrokken worden door de metalen spiralen onder de matrassen.
Hobbies:
Ik ben - tot mijn eigen verbazing - weer muziek gaan maken: ik heb een blokfluit meegenomen. Niemand heeft er last van en ik kan
eindeloos variaties op thema's spelen. Wanneer ik weer thuis ben neem ik mijn blokfluitmuziek mee hierheen.
Verder heb ik op mijn laptop al mijn CDs staan. En ik heb nog zo'n duizend videoclips van onbekende grootheden als Mylq
Farmer, Natasha St. Pier, Ani Lorak, Zemfira en Crematorii, (allemaal op You Tube terug te vinden, ik kan nauwelijks de neigingbedwingen om van allemaal 5 nummers op te schrijven die ik wel zou kunnen aanraden eens te bekijken) maar ook dingen van deFabeltjeskrant en allerlei orgelmuziek. Verder kan ik Hausa leren uit vier leerboekjes, (nuttig) en Russisch uit een leergang voor HAVO en VWO en uit een Prisma-boek(nutteloos, zoals een ander Sudoku puzzels maakt, zeg maar) En in het Guesthouse heb ik een stapeltje oude Nederlandse boekenontdekt, o.a. van Remco Campert en Michael Crichton. Dus ook onbekommerd lezen kan hier weer, zelfs nadat ik geen enkelleesboek had meegenomen omdat mijn kilogrammen helemaal waren opgebruikt door studieboeken en kleren. Dromen enzo:
Elke nacht droom ik. Ik ben blij dat ik geen Lariam slik, want dan kun je heel levendige dromen krijgen en bij sommigen zou het
4 5
zelfs kunnen uitlopen op een psychose« Ook de afgelopen nachten was dat zo: Vannacht droomde ik dat Herbert en Johanneke nogklein waren en bij ons in huis woonden. Er was een nieuwe regeling in Nederland dat de ouders de kinderen niet mochten slaan, maar dat dat nu door de grootouders moestgebeuren. Daarvoor woonde een opa bij ons in huis. Ik vond het eigenlijk maar niks, want om de twee slagen moest opa evenstoppen om te zien of het kind al berouw had, en anders kwamen er weer twee petsen voor de kont bij, en ik kon om de p , zonder woorden van berouw ook wel genoeg was« Later ging de droom verder: Johanneke (nog een kleuter) zat in een hoekje naast een deur op de grond zo mooi, aandachtig te spelenen ik wilde wel met haar meespelen, maar om onduidelijke redenen kwam daar niet van, alsof er daar op de vloer te weinig ruimtewas of zo. Met een vaag beurs gevoel, zoals bij heimwee werd ik wakker. Heimwee naar een vervlogen tijd, meer dan 20 jaar geleden.
Woensdag 25 juli: de eerste zeven werkdagen zitten erop:
De zaalrondes op de kinderafdeling verlopen zonder grote problemen. Ik moest een abcesincisie doen, in een bovenbeen bij een
baby van twee maanden waar een onvoorstelbaar grote hoeveelheid pus uit kwam, na een DPT injectie een week eerder ergens in
een kliniek. Het beentje was letterlijk twee keer zo dik als het andere. Verder doe ik de hele dag spreekuur. Af en toe werd er iemand
ingestuurd, zoals een kind dat drie dagen tevoren uit een boom was gevallen en waarschijnlijk een scheur in de milt had opgelopen,
wat nu conservatief kan worden behandeld, dat wil zeggen zonder operatie. Maar nu kreeg het ineens koorts« toch ineens een
darmperforatie, die pas na drie dagen duidelijk wordt?? Maar het LAB wees er niet op. Toch maar afwachten en eventueel morgen
de buik openmaken?? Afijn ik heb het ook nog overgedragen aan de arts die avonddienst heeft en dan hopen we er maar het beste
van. Als het bloed gewoon nog in de buik zit kunnen de onderdelen als bouwstoffen weer worden opgenomen, als alles er bij een
operatie wordt uitgehaald heb je een halve liter rijke voedingsstoffen weggegooid« en het kind aan een nutteloze narcose
blootgesteld, en het in een ondoordacht ogenblik de milt afgenomen, die je in Ghana niet kunt missen. Wel een dilemma. Hoe zal het
aflopen, denk je dan«.
Het is hier altijd hollen of stilstaan. Na een goede nachtrust vol vage dromen waarvan ik er niet p
weer een dag. De Morning Devotion was gewijd aan het blijkbaar plotseling overlijden van de president van Ghana, Mr. John AttaMills. Aan het einde van de Morning Devotion wordt altijd een statistisch overzicht gegeven, en toen hoorde ik al dat het kind dat uit deboom was gevallen en plotseling koorts had gekregen nog gewoon leefde. Tijdens de ronde was zijn toestand stabiel en de koortswas gezakt na anti-malaria behandeling. De ronde was wel overzichtelijk. Iedereen moet af en toe wat aan wennen dat ik het nietnodig vind om te schreeuwen tegen een patis nt en ook niet dat nurses tegen elkaar schreeuwen om bij mij in een goed blaadje te komen of om elkaar de loef af te steken bij het vertalen van wat een patis Verder was er een jochie van 8 dat een steentje in zijn plasgaatje had gestopt. Dat zat nu 4 cm verderop en blokkeerde deurineafvloed. Ik had al twee keer een plastic intraveneus naaldje in de blaas gebracht, maar als de blaas leeg was zat het naaldje nietgoed meer in de blaas. Een langer soort was niet beschikbaar. De chirurg die een operatie aan de blaas zou doen (suprapubischecystostomie) was er (ineens) niet en blijft nu ook de hele week weg. Hij belde mij vanmorgen met de vraag of ik het zelf wilde doen.
Ik had in 1980 in Duayaw Nkwanta wel eens gezien hoe Chris Jansen dat deed. In het Chirurgie-boek van King (een van de dikkeboeken die ik heb meegenomen) staat het ook netjes beschreven. Dus zo kreeg het kind vanmorgen algehele anaesthesie en van mijeen supra-pubische verblijfscatheter in de blaas. Nu kan het weer vele weken vooruit. Het arme mannetje. Al met al voor mijzelf dustwee opluchtingen vanmorgen (een kind terecht niet geopereerd en een kind terecht succesvol wel geopereerd) En verder:
Nou, de eerste bladzijden zijn volgeschreven. Wie alleen de samenvatting leest, kan het volledige verhaal doorgemaild krijgen door
mij te mailen via: ( berghoeve-elf) Een paar keer per week lees ik in het Internet cafp
20 minuten lopen hiervandaan, mijn mail en probeer dan alles zoveel mogelijk te beantwoorden. Excuses voor taalfouten die ik niet
op tijd heb gezien.
Gert van den Berg, Bawku Presbyterian Hospital, P.O.Box 45, Bawku, Upper East Region (UER) Ghana.

Source: http://www.vriendenvanbawku.nl/uploads/566/Doc1.pdf